Om een ordelijk krukje te kunnen timmeren van een ruw stuk hout, is er eerst wanorde gecreëerd in het bos. Bij elke vorm van orde die we creëren, ontstaat onvermijdelijk wanorde. Maar wat als we weer nieuwe bomen planten op de open plek in het bos? Wordt er dan geen orde gecreërd zonder dat er wanorde ontstaat? Ja en nee. Vaag antwoord? Dat klopt, maar na het lezen van deze blog snap je hopelijk wat ik bedoel.
De tweede wet van de thermodynamica
Het ontstaan van wanorde bij de schepping van orde is een fundamentele wet in ons universum. Overal waar orde wordt geschapen, komt minimaal dezelfde hoeveelheid wanorde tot stand. Op grote schaal gaat het universum onvermijdelijk van orde naar wanorde. Dit wordt entropie genoemd. Een klassiek voorbeeld hiervan is het roeren van een scheutje melk door de koffie. Zodra de wanorde in de koffie is gecreërd, is het niet mogelijk om de orde van het moment daarvoor te recreëeren – de koffie zwart en de melk terug in het kannetje – zonder elders de wanorde in het universum te vergroten. Je zou bijvoorbeeld een machine kunnen uitvinden die alle melk en koffiemoleculen weer van elkaar scheidt. Dit kost echter heel veel energie. Het verbruik van energie zorgt voor een toename van entropie. Alle processen in het universum verlopen volgens deze wet.
Kunnen we dan wel orde creëren?
Nu wil ik graag inzoomen van theorie naar praktijk. Neemt wanorde in onze dagelijkse werkelijkheid ook onvermijdelijk toe? Neen. Gelukkig maar. Het heeft zeker zin om weer bomen te planten in het bos. In onze praktische werkelijkheid blijft de ordelijkheid gelijk als nieuwe bomen groeien op de plek waar oude bomen zijn gekapt. Dit geldt voor alle vormen van creatie. Wie iets afbreekt om iets nieuws te creëren, kan een container huren om het afval mee af te voeren. Uit organisch afval kunnen nieuwe planten groeien. Bouwafval kan gebruikt worden om nieuwe bouwmaterialen mee te maken. Afval is geen eindstation. Het is het begin van iets nieuws. Op deze manier hoeft de wanordelijkheid niet altijd toe te nemen. De container zorgt ervoor dat er een kringloop van duurzaamheid ontstaat.
Theorie en praktijk verenigd
Hoe kan dit? Zei ik niet dat wanorde onvermijdelijk toeneemt? Dat is zo. Om te compenseren voor gecreëerde orde moet ergens in het universum de wanorde toenemen. In het geval van de gekapte bomen neemt de wanorde van de zon toe. Bomen gebruiken de energie van de zon om te groeien. De zon verbruikt brandstof en zal ooit uitgebrand zijn. Hierin schuilt de onvermijdelijke toename van entropie. Gelukkig gebeurt dit pas over 5 miljard jaar. Geen reden om je zorgen te maken dus!
